1.0 BENTUK PENTADBIRAN PENJAJAH DI TANAH MELAYU
Tanah Melayu
merupakan kawasan yang strategik yang berada di tengah-tengah jalan perdagangan
antara timur dan barat. Sumber alam semulajadinya yang melimpah luah seperti
rempah, bijih timah dan hasil-hasil hutan menarik minat kuasa asing dari eropah
untuk menguasainya. Portugis, Belanda, British dan Jepun adalah kuasa-kuasa
asing yang telah menjajah Tanah Melayu dan mengaut hasil bumi Tanah Melayu
untuk kepentingan mereka. Setiap jajahan oleh kuasa-kuasa asing, Tanah Melayu
atau kini dikenali sebagai Malaysia menerima banyak impak sama ada impak
positif atau impak negatif.
Ternyata,
impak-impak jajahan kuasa-kuasa asing ini banyak memberi kesan terhadap
politik, ekonomi dan sosial penduduk di Tanah Melayu. British merupakan negara
penjajah yang paling banyak meninggalkan kesan ke atas sosio budaya di Tanah Melayu. Penjajahan di Tanah Melayu
bermula apabila Portugis menakluki Melaka pada 1511 sehingga 1641, Belanda pada
tahun 1641 sehingga 1824, British pada tahun 1824 sehingga 1957 dan Jepun pada
tahun 1941 sehingga 1945.
3.1 POLITIK
Prinsip,
sistem, struktur dan dasar yang diamalkan dalam pemerintahan mereka adalah jauh
berbeza dengan sistem dan dasar pemerintahan yang telah sedia ada dan diguna
pakai di Tanah Melayu. Pengenalan Sistem Residen ketika era penjajahan British
misalnya telah mengubah sistem politik tradisional negeri-negeri Melayu kepada
sistem politik moden. Pentadbiran peringkat negeri diketuai oleh sultan yang
dibantu oleh residen. Negeri pula dibahagikan kepada beberapa buah daerah yang
diketuai oleh pegawai daerah. Sistem pentadbiran daerah pula dibahagikan kepada
beberapa buah mukim yang diketuai oleh penghulu. Mukim dipecahkan kepada
unit-unit yang lebih kecil iaitu kampung. Pada dasarnya, sistem politik
tradisional masih dikekalkan tetapi fungsinya diubah mengikut keperluan semasa.
Sultan juga terpaksa untuk menurut kata-kata residen di negeri mereka. Walaupun
Sultan bertindak sebagai ketua negeri tetapi bidang kuasa Sultan adalah terhad.
Secara tidak langsung, kedudukan raja-raja dan pembesar Melayu dikekalkan
tetapi bidang kuasa mereka dikurangkan.
Pada era penguasaan Portugis di
Melaka, Portugis lebih bersifat ekonomi kerana mereka ingin menguasai
perdagangan rempah di Kepulauan Melaka. Oleh yang demikian, Portugis tidak
mengubah keseluruhan sistem pentadbiran yang wujud di Melaka. Sebaliknya
Portugis telah memperkenalkan dasar monopoli perdagangan semasa berkuasa di
Melaka. Bagi penjajahan Belanda ke Tanah Melayu pula, bermula dengan kedatangan
Belanda ke Tanah Melayu apabila Belanda menakluki Melaka pada tahun 1641 dengan
bantuan Johor. Setelah Belanda berjaya menguasai Melaka, mereka menjalankan
dasar berbaik-baik dengan kerajaan Johor. Belanda juga berusaha untuk
memonopoli perdagangan bijih timah di Perak dan Kedah melalui perjanjian dengan
Sultan Perak dan Sultan Kedah.
Selain itu, bentuk pentadbiran Jepun
pula ketika era penjajahannya bercirikan sistem ketenteraan yang berpusat di
Singapura. Pentadbiran tentera berada di bawah tanggungjawab Mejar General
Manaki Keishi dan urusan pentadbirannya dilakukan oleh Kolonel Watanabe Wataru.
Satu pentadbiran pusat ditubuhkan dengan diketuai oleh seorang Presiden
(Gunseikan) yang bertanggungjawab kepada Ketua Kepala Agung Tentera, Kawasan
Ketujuh di Singapura. Tanah Melayu dan Singapura disatukan dalam satu unit
politik. Pada waktu itu Jepun telah menukar nama Singapura kepada Syonan yang
bermaksud ‘Cahaya Selatan’ dan Tanah Melayu sebagai Malai Baru dan dibahagikan
kepada lapan wilayah dengan diketuai oleh seorang Gabenor Jepun (Syuchokan)
yang bertanggungjawab kepada pentadbiran pusat di Singapura.
Tujuan
Jepun memisah-misahkan pentadbiran negeri-negeri melayu adalah disebabkan
kebimbangan Jepun terhadap penyatuan tenaga dan membentuk satu pasukan
menentang Jepun. Jepun
juga membahagikan daerah kepada beberapa kawasan kecil yang terdiri daripada
unit-unit kampung, jiran tetangga dan keluarga untuk memudahkan pentadbiran.
Jepun juga mengekalkan pentadbiran yang diamalkan oleh Britsh secara tidak
langsung. Namun begitu, Jepun mengamalkan dasar memusuhi Cina dan India pula
digalakkan melibatkan diri dalam gerakan menuntut kemerdekaan.
3.2 EKONOMI
Struktur penjajahan
Eropah dari aspek ekonomi, dapat dilihat melalui kewujudan sistem ekonomi
dualisme. Sistem ekonomi dualisme
merujuk kepada dua tumpuan ekonomi yang berbeza namun ianya bergerak seiringan
dengan garis etnik. Dua bentuk eksploitasi ekonomi utama yang dilakukan oleh
British ialah perlombongan dan perladangan getah. Penjajah British telah
mewujudkan pembahagian etnik berdasarkan pembahagian pekerjaan dimana Melayu
berada dalam sektor kerajaan dan pertanian, manakala Cina sebagai pelombong dan
peniaga, dan orang India sebagai pekerja estet dan ladang. Oleh itu melalui
dasar ini banyak memberi impak negatif tehadap masyarakat pada ketika itu.
Antara kesan negatifnya ialah aktiviti berdasarkan kaum, ia berlaku apabila
orang Melayu bekerja sebagai peladang dan tinggal di kawasan yang tidak maju,
manakala orang Cina bekerja sebagai ahli perniagaan dan tinggal dikawasan maju
dan orang India bekerja sebagai penoreh getah dan tinggal di estet.
Selain itu. ketika era penjajahan Portugis di
Melaka pula, matlamat Portugis lebih kearah bersifat ekonomi kerana ketika itu
mereka mahu menguasai perdagangan rempah di kepulauan Melaka. Dasar memonopoli
perdagangan diperkenalkan oleh mereka iaitu para pedagang dipaksa untuk
berdagang di Melaka. Di samping itu, pedagang yang enggan mematuhi peraturan
tersebut, kapalnya akan dimusnahkan dan barang dagangannya akan dirampas.
Pedagang juga perlu mendapatkan surat kebenaran untuk berdagang di Melaka. Oleh
yang demikian, kejayaan menakluki Melaka mendorong kuasa Eropah yang lain
seperti Belanda dan Britain untuk berdagang ke Asia Tenggara.
Penaklukan Melaka oleh Belanda dari
Portugis pula memperlihatkan tujuan Belanda adalah untuk menguasai perdagangan rempah di Asia Tenggara dan
perdagangan bijih timah di negeri-negeri Melayu. Namun begitu, Belanda tidak
berminat untuk memajukan Melaka sebagai
pusat perdagangan. Ini disebabkan
Belanda hanya ingin memajukan Betawi yang merupakan pusat pentadbiran dan
perdagangan di timur. Melaka hanya dijadikan kubu perdagangan untuk mengawal
perdagangan dan perkapalan di samping menjadi pusat pengumpulan barang
keperluan sahaja. Kapal-kapal yang ingin
melalui Selat Melaka mesti mendapatkan surat kebenaran daripada Belanda. Para
pedagang yang singgah berdagang di Melaka turut dikenakan cukai yang tinggi.
Jepun pula telah memperkenalkan
sistem ekonomi terkawal di Tanah Melayu ketika penjajahannya. Melalui sistem
ini, Jepun tidak membenarkan kegiatan perdagangan dijalankan sama ada
mengeksport barangan ke Eropah atau Amerika Syarikat dan membeli barangan dari
luar. Maka dengan itu, Jepun telah menggalakkan pertumbuhan industri tempatan
bagi memenuhi permintaan dalam negeri. Dalam industri tempatan ini, hampir
kesemua barangan yang dihasilkan menggunakan bahan mentah tempatan kerana Jepun dalam pentadbirannya tidak membenarkan
import barangan atau bahan mentah daripada luar Negara. Industri yang
dijalankan hanya dalam bentuk kecil-kecilan sahaja seperti makanan, minyak
jentera, pengangkutan, perubatan, pakaian ,rokok, arak, sabun dan barangan
keperluan tentera. Pemerintahan Jepun juga mengamalkan dasar monopoli dengan
menguasai perusahaan penting dalam negeri menerusi beberapa buah syarikat yang
dimilikinya. Selain itu, Jepun turut merampas semua kegiatan ekonomi yang
dimiliki oleh orang cina dan Eropah seperti perusahaan perlombongan,
perdagangan, pengangkutan dan bank perdagangan. Perusahaan getah pada waktu itu
pula tidak berkembang kerana kegiatan eksport tidak dijalankan dan ditebang
untuk penanaman tanaman yang menghasilkan makanan.
Berdasarkan
hasil pembacaan, penulis berpendapat bahawa terdapat perbezaan yang begitu
ketara dasar-dasar yang telah diperkenalkan oleh penjajah seperti yang telah
tertulis di atas. Walaupun terdapat perbezaan struktur pemerintahan atau dasar
pentadbiran yang telah diperkenalkan oleh mereka, namun matlamat dan tujuan
mereka tetap sama iaitu untuk mengaut segala keuntungan ekonomi semata-mata
daripada hasil tanah jajahan. Kekayaan hasil bumi di tanah Melayu telah
mengundang penjajah-penjajah ini datang untuk berebut hak kekuasaan perdagangan
terutamanya di kepulauan Melayu. Dengan menguasai negeri yang maju ekonomi dan
perdagangannya, maka mudah untuk penjajah mengeksploitasi sumber ekonomi negeri
dan dapat meluaskan pengaruh kekuasaannya.
3.3 SOSIAL
Dari aspek
sosial, penubuhan Sekolah Inggeris di Tanah Melayu pada waktu itu telah memberi
peluang kepada penduduk Tanah Melayu mempelajari bahasa Inggeris dan menyambung
pengajian mereka ke peringkat yang lebih tinggi. Selain itu, sektor kesihatan
bandar dan luar bandar mengalami perkembangan pada era kedatangan British
kerana masyarakat Melayu sebelum kedatangan penjajah British kebanyakannya
mengamalkan perubatan secara tradisional dan bergantung kepada pawang atau
bomoh untuk mengubati penyakit. Penjajahan British di Tanah Melayu telah
memperkenalkan sistem perubatan moden dengan adanya doktor, jururawat, klinik,
palang merah dan pusat-pusat kesihatan. Lama-kelamaan pusat-pusat kesihatan ini
telah berkembang daripada bandar ke kawasan luar bandar.
Selain
itu, ketika penjajahan Portugis, matlamat asalnya adalah untuk mengembangkan
agama. Antara kesan
peninggalan penjajah Portugis hingga ke hari ini ialah kewujudan masyarakat, akibat
perkahwinan orang Portugis dengan penduduk tempatan , pengenalan tulisan rasmi
kepada masyarakat melayu , kewujudan
perkataan yang berasal dari bahasa Portugis (seperti palsu, almari , jendela ,
garpu dan tuala) . Kesan yang penting ialah kejatuhan kesultanan melayu melaka
dan membawa kepada kemunculan kerajaan melayu-Riau , namun pengaruhnya tidak
berkesan. .
Semasa
pendudukan Jepun di Tanah Melayu, Jepun telah menerapkan Dasar Niponisasi iaitu
dasar penjepunan terhadap Tanah Melayu. Antara dasar yang diterapkan ialah
layanan yang berbeza diberikan kepada penduduk tempatan oleh pihak Jepun. Semua
kaum iaitu orang melayu, Cina dan India mengalami penyeksaan, penderitaan,
kebuluran, ketakutan dan pengangguran. Layanan yang berbeza ini menyebabkan
atau mewujudkan permusuhan kaum antara orang Cina dengan orang Melayu. Dasar
Penjepunan juga dilakukan dalam sistem pendidikan iaitu sekolah-sekolah
Inggeris dan Tamil diganti dengan sistem pendidikan Jepun. Sistem pendidikan ini menekankan beberapa aspek seperti pembentukan
akhlak dan disiplin taat setia kepada Maharaja Jepun dan kepatuhan kepada
kerajaan Jepun. Selain itu kebudayaan Jepun disebarkan melalui sisitem
pendidikan Jepun. Orang tempatan diajar tentang istiadat dan lagu kebangsaan
Jepun iaitu Kamigayo. Lagu ini dinyanyikan pada setiap pagi ketika menghadap
matahari terbit.
Oleh
itu, penulis berpendapat bahawa pihak penjajah tidak berniat sedikitpun hendak
memajukan pendidikan di tanah jajahan mereka. Mereka hanya mementingkan
kemajuan bangsa mereka sendiri. Mereka memberi pendidikan yang dapat membawa
kepentingan peribadi semata-mata dan dapat menaikkan nama dan imej mereka
dengan orang Melayu mempelajari bahasa Inggeris sebagai keutamaan. Contohnya British
yang menubuhkan sekolah Inggeris ketika era penjajahannya, tetapi tidak
memperdulikan pendidikan anak-anak Melayu, Cina dan India. Walaubagaimanapun, ketika era pendudukan Jepun
di Tanah Melayu, dasar pendidikan Jepun kepada masyarakat Melayu adalah lebih
baik walaupun berlaku proses penjepunan dalam diri pelajar di sekolah. Dalam zaman pendudukan Jepun sukatan yang diajarkan
meliputi bidang-bidang Matematik, Pertanian, Sains dan pelbagai subjek akademik
lain. Hal ini mendedahkan orang-orang Melayu kepada ilmu pengetahuan. Guru-guru
Melayu dihantar ke Jepun untuk menambahkan pengetahuan berbahasa. Menerusi
kegiatan ini, penulis berpendapat bahawa ia sebenarnya menambahkan intelek
Melayu yang akhirnya dapat digunakan untuk mencetuskan semangat dan kesedaran
nasionalisme.
4.0 RUMUSAN
Kesimpulannya
adalah penting untuk memahami dan menghayati tentang kewujudan
kerajaan-kerajaan melayu di tanah air suatu ketika dulu. Pemahaman ini dapat
melahirkan kesedaran tentang wujudnya satu ketamadunan melayu yang tinggi pada
zaman dahulu. Oleh itu harapan penulis kepada generasi masa kini ialah menghayati
dan menghargai sejarah negara dan seterusnya mengukuhkan jati diri terhadap
tanah air. Fenomena ini juga menjadikan tamudan Malaysia hari ini padat dengan
gabungan asimilasi dan sikritisme berbagai-bagai budaya yang membentuk budaya
Malaysia yang unggul.
Sebagai
warganegara , kita perlu mengetahui asal usul bangsa sendiri dengan pengetahuan
ini maka akan dapat melahirkan warganegara yang sayang akan Negara dan tidak
mudah lupa diri apabila berada di negara orang. kami cadangkan supaya pelajar-pelajar
di Malaysia menittikberatkan hal yang berkaitan dengan sejarah-sejarah Malaysia
agar dapat mengenang jasa-jasa pahlawan negara yang sanggup berkorban untuk
mempertahankan tanah air daripada dijajah.
RUJUKAN
A. Samad
Ahmad. (1984). Sulalatus Salatin (Sejarah
Melayu). Kuala Lumpur: Dewan
Bahasa
dan Pustaka.
Abdul Rahman
Abdullah. (2000). Sejarah dan Tamadun
Asia Tenggara, Sebelum dan
Sesudah
Pengaruh Islam. Kuala Lumpur: Utusan Publications.
Ahmad Jelani
Halimi. (2008). Sejarah dan Tamadun
Bangsa Melayu. Kuala Lumpur: Utusan Publications
& Distributors Sdn. Bhd.
Buyong Adil.
(1972). Sejarah Perak. Kuala Lumpur:
Dewan Bahasa dan Pustaka.
Hasnah Hussin
& Mardiana Nordin. (2007). Pengajian Malaysia. Kuala Lumpur: Oxford Fajar Sdn. Bhd.
Morgan W.S
(1952). The Story of Malaya.
Singapura: Malaysia Publishing House.
Nik Hassan
Shuhaimi Nik Abdul Rahman. (1988). Isu-isu
Arkeologi dan Seni Purba
Lembah Bujang (Abad 5-14 Masihi). Bangi:
Jabatan Sejarah Universiti Kebangsaan
Malaysia.
Rajentheran M.
(1999). Sejarah Melayu Kesan Kebudayaan
Melayu dan India. Kuala
Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Shellabear
W.G. (1961). Sejarah Melayu.
Singapura: Malayan Publishing House Ltd.
Mohd. Isa
Othman. (2002). Sejarah Malaysia
(1800-1963). Kuala Lumpur: Utusan
Publications & Distributors Sdn. Bhd.
Zaharah Bte
Mahmud. (1995). The period and the nature
of ‘‘Traditional’’ Settlement in the Malay Peninsula. Kuala
Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.
Azhar Mad Ros
(1999). Pendudukan Jepun di Tanah Melayu:
Satu Kajian Mengenai
Bibliografi. Diakses pada
10 September dari laman web
No comments:
Post a Comment